Fotoğraf Uğur İkizler
11 Mayıs 2004  - 22:05'de, Kapanca - Mudanya'da Canon AV1 fotoğraf makinası ile  9 dakika poz vererek Kodak Ultra Max 800 ASA film kullanılarak çekildi. Büyük versiyonunu görmek için fotoğrafın üstüne tıklayın.
 

C/2001 Q4 KUYRUKLUYILDIZI

C/2001 Q4(NEAT) kuyrukluyıldızının 2004 yılında 1997 'de gözlenen Hale-Bopp 'dan bu yana fotoğrafı en çok çekilecek kuyrukluyıldız adayı olma olasılığı çok yüksek. Yörünge hareketini yanda izlediğiniz kuyrukluyıldız 24 ağustos 2001'de Dünya'ya yaklaşan asteroidlerin izlendiği projede çalışan bir grub JPL (Jet Propulsion Laboratory) gözlemcisi tarafından keşfedildi. Bu gözlemler Palomar rasathanesinin 1.2 metrelik Schmidt teleskobu ile yapılmakta. Parlaklık tahminleri kuyrukluyıldızın 2004 yılının Mart ayından itibaren çıplak gözle önce güney yarıküreden görüleceği şeklinde. Mayıs ayının 5'inden itibarende kuzey yarıküreden görülecek. 7 Mayıs 2004'de C/2001 Q4 (NEAT) Dünya'ya en yakın konumunda 51 milyon kilometre uzaklıkta olacak. Bir hafta sonra 15 Mayıs 2004'de Güneş'e en yakın konumundan geçecek, bu günler kuyrukluyıldızın en parlak görüleceği günler olacak. Kuzey yarıküre gözlemcileri için Mayıs ayının ikinci haftası en uygun zaman olarak öngörülmekte. 20 Haziran'a kadar ışık kirliliği olmayan yerlerden çıplak gözle görüleceği tahmin edilen kuyrukluyıldızın yaz sonuna kadar da küçük teleskoplarla gözlenebilecek bir gök cismi olma özelliğini koruyacağı öngörülmekte.
Kuyrukluyıldız nedir:
Gökyüzünde zaman zaman parlak bir baş ve uzun bir kuyrukla gözlenen bu gök cisimlerine kuyrukluyıldız adı verilir. Gökyüzünün herhangi bir yerinde aniden gözlenen bu gök cisimleri geçmişte dehşet, korku ve batıl inanç nedeni olmuştur. Kuyrukluyıldızlar Güneş etrafında elips, parabol ve hiperbol yörüngeler üzerinde hareket eder. Yörüngeleri parabol ve hiperbol olan kuyrukluyıldızlar Güneş etrafında dolaştıktan sonra uzayın karanlığında kaybolur. Yörüngesi elips olanlar düzgün aralıklarla tekrar görülür. Böyle kuyrukluyıldızlara dönemli kuyrukluyıldız adı verilir. Bugün 100'den fazla dönemli kuyrukluyıldız bilinmektedir. Bunların dönemleri 33 ile 10000 yıl arasında değişir. Buz, toz ve kaya parçalarından oluşan kuyrukluyıldız çekirdeği kirli bir kartopunu andırır. Orta büyüklükte bir kuyrukluyıldızın çekirdek çapı bir kaç kilometreden daha büyük değildir. Çekirdek Güneşten çok uzaklarda uzayın dayanılmaz soğuğunda ömrünün büyük bir kısmını sanki uykuda geçirir. Kuyrukluyıldız, Güneş yakınlarına geldiğinde yüzey tabakalarının sıcaklığı yapısında bulunan buzu bozmak için yeterli derecede artar. Bir maddenin doğrudan doğruya katı yani buz durumdan buhara dönüşmesi olan bu bozulma işlemi o cismin ısınması ile gerçekleşir. Bu etkinlik çekirdeği çevreleyen ve baş olarak tanımlanan gaz ve toz bulutunun oluşmasına neden olur. Saniyede bir kaç yüz metrelik hızlarla çekirdekten uzaklaşan atom ve moleküller bu yapıyı oluşturur. Çekirdekten akarak uzaklaşan gaz, sürtünme kuvvetleri nedeniyle toz parçacıklarını da beraberinde sürükler. Baş genellikle çekirdekten itibaren on bin kilometre ile bir milyon kilometreye kadar uzanabilir. Kuyrukluyıldız Güneşe iyice yaklaştığında başın yanısıra Güneşe ters yönde bir de kuyruk oluşturur. Güneş kuyrukluyıldızın başındaki toz ve gazları projektör gibi aydınlatarak, kuyrukluyıldızı görünür duruma getirir. Güneşten gelen yüksek enerjili morötesi ışınım fluoresans gibi ışık üreten diğer mekanizmalarında devreye girmesini sağlar.
C/2001 Q4(NEAT)kuyrukluyıldızını ne zaman gözleyebileceğiz ?
Gözlem için uygun günler  kuzey yarıkürede 5 Mayıs'dan sonra başlıyor. C/2001 Q4 'ün yörüngesi ekliptiğe çok dik, 7 Mayıs'dan itibaren kuyrukluyıldız hızla güneybatı - batı ufkunda akşam saatlerinde yükselmeye başlıyor. Her gece aynı saatte gözlem yaparsak kuyrukluyıldızın bir önceki geceden daha yüksekte olduğunu göreceğiz. Önce Büyük Köpek (Canis Major), Küçük Köpek (Canis Minor) ve Yengeç (Cancer) takım yıldızlarına konuk olurken, Haziran ayındada Vaşak (Lynx) ve Büyük Ayı (Ursa Major) 'nın konuğu olacak. Mayıs sonunda ışık kirliliği olan yerlerden çıplak gözle görülmesi giderek zorlaşacak. Öngörüler kuyrukluyıldızın en parlak olacağı günlerin 5 -15 Mayıs günleri olacağını göstermekte, zaman zaman bu tahminlerde yanılmalar olabilmekte.

C/2001 Q4(NEAT)kuyrukluyıldızı gökyüzünde nerede olacak ?
İstanbul'da 05 Mayıs -15 Mayıs akşamları saat 21:30 için kuyrukluyıldızın gökyüzünde alacağı konum aşağıdaki resimlerde gösterildi. Büyük görüntüler için resimlerin üstüne tıklayın. Gözlem için ufuktan yüksekliği yeterli yüksekliğe 7 Mayıs'dan sonra   ulaşıyor. 7 Mayıs akşamı saat 21:30'da güneybatı tarafında ufuktan 13 derece yükseklikte görülecek, sonraki günler aynı saatte gözleme başlarsanız kuyrukluyıldızın biraz daha batıya kaydığını ve hızla yükseldiğini göreceksiniz.
10 Mayıs gecesi 09:00'dan itibaren kuyrukluyıldızın batıncaya kadar gökyüzündeki konumunu 15'er dakikalık aralıklarla gösteren animasyon için buraya tıklayın (415 Kb.).
 


05 Mayıs 2004

06 Mayıs 2004

07 Mayıs 2004

08 Mayıs 2004

09 Mayıs 2004

10 Mayıs 2004

11 Mayıs 2004

12 Mayıs 2004

13 Mayıs 2004

14 Mayıs 2004

15 Mayıs 2004

Hale-Bopp kuyrukluyıldızı (Bop Yen)

Hazırlayan Tamer Ataç,  5 Kasım 2003 .
Sorularınız için Tamer Ataç atac@boun.edu.tr
KAYNAKLAR
http://seds.lpl.arizona.edu/billa/tnp/comets.html
http://perso.wanadoo.fr/pgj/q4neat.htm
http://cfa-www.harvard.edu/iau/Ephemerides/Comets/2001Q4.html
http://neo.jpl.nasa.gov/missions/neat.html
http://www.aerith.net/comet/catalog/2001Q4/2001Q4.html
http://encke.jpl.nasa.gov/
http://www.comet-track.com/hb/hb.html
http://www.jpl.nasa.gov/comet/
http://www.jpl.nasa.gov/comet/images97034.html