20 Mart 2015 Tam Güneş Tutulması ** 4 Nisan 2015 Tam Ay Tutulması 13 Eylül 2015 Parçalı Güneş Tutulması ** 28 Eylül Tam Ay Tutulması |
Tutulmalar çok eskiden beri bilinen gök olaylarıdır. Yer, Ay ile birlikte Güneş çevresinde yörüngesel hareketlerini yaparken Güneş'e dönük yüzleri aydınlık, öbür yüzleri karanlıktır ve karanlık tarafta uzayda birer gölge konisi oluştururlar. Bunlardan birinin gölge konisinin diğeri üzerine düşmesi için bu üç cismin yaklaşık aynı doğrultuya gelmiş olmaları gerekir. Bu da ancak Ay'ın yeniay ve dolunay evrelerinde mümkün olur.
|
http://astronomyonline.org/SolarSystem/LunarEclipse.asp
Eğer Ay'ın yörünge düzlemi, tam olarak Yer'in yörünge düzlemi ile çakışık olsaydı; her yeniay evresinde Güneş tutulması, her dolunay evresinde de Ay tutulması meydana gelirdi. Fakat her iki yörünge düzlemi arasında 5° lik bir açı vardır ve tutulmalar ancak özel bazı koşulların sağlanması sonucu meydana gelir. Bu özel koşullar bugün çok iyi bilinmektedir ve gelecekte olacak tutulmalar önceden çok duyarlı şekilde hesap edilmektedir. Ay'ın gölgeden geçiş biçimine göre yarıgölgeli, parçalı veya tam Ay tutulması meydana gelir. |
http://csep10.phys.utk.edu/astr161/lect/time/eclipses.html
Tam tutulma, parçalı tutulma ve halkalı tutulma olmak üzere, üç tür Güneş tutulması vardır. Ay'ın gölge konisinin tepesi Ay'dan yaklaşık 375000 km uzakta bulunur. Ay'ın Yer yüzeyine uzaklığı 350000 km ile 400000 km arasında değişir. Ay, Yer'e en yakın olduğu zaman gölge konisinin tepesi Yer'in içinde kalır. Koninin Yer Küre ile arakesiti, bozulmuş bir elips şeklindedir.Genişliği en fazla 270 km olabilir. Bu, gölge konisi ile Yer kürenin arakesit çapıdır. Bu gölgenin Yer üzerindeki ilerleme hızı 30 km/dak. dır. Buna göre, Yer üzerinde belli bir yerde tutulma süresi en fazla 270:30=9 dakika olur. Halkalı tutulma ise en fazla 11 dakika sürer. Yer üzerinde tam gölge konisinin içinde kalan yerlerdeki gözlemciler için Ay diski, Güneşi tam olarak örter ve bir Tam Güneş tutulması olur. Yarı gölge konisi içinde kalan bölgelerde, Parçalı Güneş tutulması izlenir. Ay, Yer'den çok uzak olduğu zaman tutulma konumu gerçekleşirse, koninin ancak uzantısı Yer'e ulaşabilir. Bu uzantı koni içinde kalan yerlerden, Güneş'in kenarı halka şeklinde görülür. Buna, halkalı Güneş tutulması denir. Kimi zaman halkalı başlayan bir tutulma daha sonra gölge konisinin tepesinin Yer'e değmesi ile tam Güneş tutulmasına ve onun ötesinde tekrar halkalı Güneş tutulmasına dönüşür. Bu tip tutulmaya Hibrit GÜneş Tutulması denir. |
http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/solar/solecl.html
Tutulmaların Tekrarı: Bir tutulmanın ortalama 6585 gün (18 yıl,11.3 gün) sonra aynı şekilde tekrar meydana geleceği Babilliler tarafından hesap edilmiştir. Bu süreye bir Saros Dönemi denir. Geçmişte meydana gelen bir tutulmanın aynen tekrarı için bu gök cisimlerinin yeniden aynı konum şartlarınn sağlanması gerekir. Genel olarak tutulmanın olabilmesi için, Ay'ın yeniay veya dolunay evresinin zamanı ile düğümlerden geçme zamanı birbirine yeteri kadar yakın olmalıdır.Ay, bir ejder ayı(=27.2122gün ) sonra aynı düğüm noktasında, bir kavuşum ayı (=29.5306 gün) sonra da aynı evrede olur. Örneğin Ay tutulması dolunay evresinde ve düğümler çizgisinde olur. Ay'ın tekrar dolunay evresinde görülebilmesi için, kavuşum ayı'nın bir tam katı kadar zamanın , Ay'ın tekrar düğümler çizgisinde bulunması için de ejder ayı süresinin bir tam katı kadar zamanın geçmesi gerekir. Ayrıca Yer ile Ay arasındaki uzaklığın gözönüne aldığımız tutulmadaki uzaklık kadar olması gerekir. Bunun için de Ayrıksıl Ay(=27.5545 gün) süresinin herhangi bir tam katı kadar sürenin geçmesi lazımdır.Bütün bu hesaplamalar sonucunda bir tutulmanın aynen tekrarı için gereken süre ortalama 6585.34 gün'dür. Bu ise yaklaşık 223 kavuşum ayı, 242 ejder ayı ve 239 ayrıksıl ay eder. Güneş tutulması içinde Ay yeniay evresinde olmak kaydıyla yukarıdaki açıklamalar geçerlidir. Kaynak: Astronomi ve Uzay Bilimleri ders kitabı Tekışık Yayınları:420 1996 |
TAM TUTULMA |
PARÇALI TUTULMA http://www.astrosurf.com/cidadao/animations.htm HALKALI TUTULMA |
20 MART 2015 - TAM GÜNEŞ TUTULMASI
Ülkemizden izlenebilecektir
|
Açık mavi gölge parçalı tutulmanın gerçekleştiği bölgeleri, altta ilerleyen ince siyah çizgi tam tutulma hattını göstermektedir. |
Saatler Türkiye Bölge saati
Tutulma türü |
saat |
enlem |
boylam |
yer |
Parçalı tutulma başlangıcı Yarıgölgenin dünyaya ilk dıştan değmesi (P1) |
09:40:51.9 |
20°14.0'K |
23°13.2'B |
Moritanya açıkları |
Tam tutulmanın başlaması Tam gölgenin dünyaya ilk dıştan değmesi (U1) |
11:09:32.7 |
51°58.7'K |
45°11.9'B |
Newfoundland'in doğu, Göronland'ın güney açıkları |
Tam gölgenin dünyaya ilk içten değmesi (U2) |
11:16:12.2 |
55°29.2'K |
46°49.7'B |
Newfoundland'in doğu, Göronland'ın güney açıkları |
Tutulmanın ortası en büyük tutulma (greatest eclipse) 2dk46.9sn sürecek Tutulmanın büyüklüğü (Eclipse magnitude) %104.46 |
11:45:39.2 |
64°25.9'K |
6°55.8'B |
İzlandanın doğu, Faroe adalarının doğu açıkları |
Tamgölgenin dünyaya son içten değmesi (U3) |
12:14:43.6 |
88°42.9'K |
52°26.1'B |
Kuzey kutbunda norveç takımadaları'nın batı açıkları |
Tam tutulmanın sonu Tam gölgenin dünyaya son dıştan değmesi (U4) |
12:21:22.2 |
87°46.0'K |
111°14.8'D |
Kuzey kutbu |
Parçalı tutulma sonu Yarıgölgenin dünyaya son dıştan değmesi (P4) |
13:50:12.8 |
56°06.3'K |
94°03.7'D |
Rusya'nın orta güney bölgeleri |
İstanbulda Tutulma
Başlangıç |
Maksimum |
Bitiş |
Güneşin Yüksekliği |
Güneşin Azimutu |
Tutulma Kesri Güneş çapına göre |
Tutulma Kesri Güneş yüzeyine göre |
10:52 |
11:57 |
13:02 |
49 |
174 |
0.429 |
0.319 |
Bazı illerimizde tutulma zamanları ve örtülme yüzdeleri
İl |
Tutulma başlangıcı |
Tutulmanın ortası |
Tutulmanın bitişi |
ÖRTÜLME YÜZDESİ |
ADANA |
11:09 |
12:03 |
12:58 |
%26. |
ANKARA |
11:01 |
12:02 |
13:03 |
%36 |
ANTALYA |
10:56 |
11:54 |
12:54 |
%31 |
BURSA |
10:52 |
11:55 |
13:00 |
%41 |
DİYARBAKIR |
11:23 |
12:14 |
13:04 |
%22 |
ERZURUM |
11:23 |
12:17 |
13:10 |
%26 |
GAZİANTEP |
11:15 |
12:07 |
13:00 |
%23 |
İZMİR |
10:47 |
11:50 |
12:54 |
%39 |
KAYSERİ |
11:08 |
12:05 |
13:03 |
%30 |
KONYA |
11:00 |
11:59 |
12:58 |
%31 |
SAMSUN |
11:09 |
12:09 |
13:09 |
%35 |
SİVAS |
11:12 |
12:09 |
13:06 |
%30 |
VAN |
11:32 |
12:20 |
13:08 |
%20 |
04 NİSAN 2015 TAM AY TUTULMASI
Ülkemizden izlenemeyecek
13 EYLÜL 2015 - PARÇALI GÜNEŞ TUTULMASI
Ülkemizden izlenemeyecektir
en büyük örtülme %78 ile 2 derece 16.6 dakika batı boylamı 72 derece 12.8 guney enleminde saat 09:54'de gerçekleşecek |
Açık mavi gölge parçalı tutulmanın gerçekleştiği yerleri göstermektedir. Parçalı tutulma; *20 derece 38.5 dakika doğu boylamı 27 derece 11.7 dakika güney enleminde saat 07:41'de başlayacak, *125 derece 7.2 dakika doğu boylamında 62 derece 2.6 dakika güney enleminde saat 12:06'da bitecek. (Saatler Türkiye Bölge Saati) |
28 EYLÜL 2015 TAM AY TUTULMASI
Ülkemizden Ay batarken izlenebilecektir
Kaynaklar
http://astro.ukho.gov.uk/eclipse/0112015/
http://eclipse.gsfc.nasa.gov/eclipse.html